روز ملی فرش؛ روزی مثل همه روزها!

سایت اطلاع رسانی فرش ایران

علیرضا قادری
این مطلب سال گذشته در چنین روزی منتشر گردید. در طی این زمان تغییرات زیادی در سطوح مختلف دولتی و خصوصی صورت پذیرفته، کمیته ها و کمیسیون های متعددی سربرآورده و .... ولی نه تنها پاسخی به مطالب طرح شده در این مطلب ارایه نشده بلکه اساسا در حوزه فرش دستباف و چالش های بیشمار آن در بر همان پاشنه سردرگمی و ندانم کاری می چرخد. بازخوانی این مطلب را بی فایده ندیدیم. با هم بخوانیم:

"روز ملی فرش" یکی از مطالباتی بود که در  سال‌های گذشته
هر از گاه به صورت جسته و گریخته از سوی فعالان این بخش و حتی گاه
از سوی مدیران نهادهای رسمی دست‌اندرکار فرش کشور مطرح می‌گردید.

از آنجا که طرح این خواسته عمدتا نمودی تشریفاتی داشته و بدون هیچ مطالعه پشتیبان، هدف‌گذاری معین و انتظارات پیش‌بینی شده طرح گردیده و منافع و دستاوردهای ممکن و محتمل آن نیز بر فعالان بخش معلوم نبود، به‌طور طبیعی از اجماع، پشتیبانی و مشارکت کنشگران بی‌نصیب ماند و هیچگاه توفیق طرح فعالانه پیدا نکرد.
از دیگر دلایل بی‌نتیجه ماندن این خواسته عدم وارد کردن این درخواست به مجاری رسمی و طی مراحل اداری و تشریفات قانونی مربوطه بود. چیزی که موجب به درازا کشیده شدن مساله تا ظاهر شدن یکباره آن در تقویم رسمی کشور گردید.

حال به‌رغم تعیین بیستم خرداد ماه به عنوان روز ملی فرش، همچنان چرایی انتخاب چنین روزی در کنار ضرورت، کارکردها و منافع آن نه تنها نزد کنشگران و فعالان بخش، بلکه حتی نزد مدیران رسمی نیز گنگ و ناپیداست.

ساز و کار معلول سنتی طرح و بررسی موضوعاتی از این دست، که همواره به‌صورتی تشریفاتی و بدون مشارکت واقعی و حداکثری فعالان اصلی و حتی گاه بدون نظر خواهی و نظرسنجی ایشان انجام گردیده و می‌گردد موجب شده تا پس از تعیین چنین روزی، صحت و صلاحدید این انتخاب مورد تردید و اعتراض فعالان قرار گیرد.

انتخاب بیستم خرداد ماه مصادف با روز صنایع دستی، نه از سوی فعالان و حتی نه از سوی دستگاه مسئول و بظاهر متولی فرش بلکه به‌صلاحدید فداحسین مالکی، از نمایندگان وقت مجلس و در نتیجه تلاش و پیگیری وی بانجام رسیده و اطلاعات در دسترس، تنها حاکی از همکاری و مساعدت رییس وقت موزه فرش ایران با نماینده یاد شده است. شک نیست که نماینده محترم زاهدان و نیز پریسا بیضایی، مدیر زحمتکش وقت موزه فرش، از سر دلسوزی، با نیتی خیرخواهانه به این موضوع ورود کرده‌اند و چه بسا برای مشارکت افراد و مجموعه‌های ذینفع دست یاری نیز دراز کرده باشند، ولی از آنجا که به‌طور طبیعی این پیشنهاد را به متولی امر ارایه می‌کنند و به تجربه ثابت شده که متولی نیز  از مشارکت در طرح‌هایی که خود پیشنهاد دهنده آن نباشد با بی‌اعتنایی عبور می‌کند، مساله تقریبا در سکوت و بی‌خبری نسبی فعالان پیش رفته و به ثمر رسیده است.
اکنون و در بادی امر دو راه پیش روی فعالان و دستاندرکاران فرش است. یکی اینکه با چنین انتخابی همراه شوند و یکی دیگر آنکه با تلاشی البته مضاعف و زمان‌بر در پی تغییر زمان تعیین شده برآیند. در هر حال باید دانست مادام که سوالات اصلی در زمینه ضرورت، اهداف، کارکردها و نتایج مورد انتظار بی‌پاسخ بماند، بحث بر سر انتخاب و معرفی این یا آن روز دعوایی بی‌نتیجه و کاهنده خواهد بود. متاسفانه همین تنها یک امر، شاهد گویا و صادقی است بر ناتوانی دستگاه متولی و عدم ارتباط موثر، منطقی و کارساز این دستگاه با فعالان و کنشگران و مالکان اصلی این بخش. دستگاهی که حالا نشان داده که حتی در بحث‌های فرعی و انجام وظایف ضمنی خود نیز توفیقی بدست نیاورده است.

روند تصویب روز فرش چگونه طی شد

تعیین و ثبت روزی تحت عنوان «روز ملی فرش» از سوی فدا حسین مالکی نماینده مردم زاهدان در ۲۹ مردادماه ۱۳۹۹ با توجه به شعار سال (جهش تولید) و تاکید بر توسعه اقتصاد بدون نفت و نیز با هدف رونق صادرات به ریاست شورای فرهنگ عمومی وقت پیشنهاد داده شد.

در تاریخ ۲۶ شهریورماه ۱۳۹۹ پیشنهاد نماینده مردم زاهدان در دستور کار شورای فرهنگ عمومی کشور قرار گرفت و در جلسه ۷۵۳ مورخ ۲۱ بهمن ماه ۱۳۹۹ شورای فرهنگ عمومی کشور، مطرح شد و پس از بحث و بررسی، ۲۰ خرداد ماه، همزمان با روز جهانی صنایع دستی، به عنوان ”روز ملی فرش” با اکثریت آرا تصویب شد. پس از آن روز ملی فرش در تقویم رسمی سال ۱۴۰۱ درج گردید.

بنظر می‌رسد برای ارزش بخشیدن به چنین اقدامی، لازم است دستگاه متولی یکبار هم که شده بدور از نگاه تشریفاتی و وارد کردن موضوع به محافل دست‌چین شده و نیم‌بند با ادای پارلمانتاریستی! با بهره‌گیری از این‌همه امکانات فعال و روزآمد و بدون هزینه، که تاکنون در بهره‌گیری از آنها قصور و سستی صورت گرفته است، ابتدا به سوالات اصلی در چیستی، چرایی و چگونگی آن پاسخ داده و سپس برنامه‌های غیر شکلی و اثربخش خود را برای این روز و نیز تقسیم کار و تشویق به مشارکت تمامی فعالان را ارایه دهد. در غیر این صورت بود و نبود چنین روزی کمترین اثری در توسعه و بهبود وضع و شرایط فرش دستباف کشور نداشته و جز بهانه‌ای برای ایراد خطابه، ارایه آمارهای آنچنانی و وعده‌های بی ثمر متولی در پی نخواهد آورد.